پروژه بررسی نسخ چاپ سنگی حفاظت و مرمت نسخه قرآن طوماری

معرفی و بخش هایی از پروژه هنر-معماری و مرمت آثار تاریخی

پروژه ی بررسی نسخ چاپ سنگی مربوط به حفاظت و مرمت یک نسخه قرآن طوماری موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی؛ مشتمل بر چهار فصل است. در فصل اول این پروژه به مباحثی چون تاریخچه چاپ سنگی، ظهور کاغذ ماشینی، ضرورت حضور چاپ در ایران و معرفی نمونه های چاپ سنگی و نسخ طوماری اشاره شده است. فصل دوم به بررسی و شناسایی انواع کاغذ و مواد مورد استفاده در ساخت آن چون انواع مرکب ها و جوهرها، انواع روش های ساخت و تولید، آهارها و چسب ها و شناسایی آنها، جلد و انواع آن، و... اختصاص دارد. فصل سوم نیز به آسیب شناسی و بررسی آسیبها و فصل چهارم به بیان مراحل حفاظت و درمان نسخه طوماری قرآن اختصاص دارد.

معرفی اولین نمونه های چاپ سنگی و طوماری

تعدادی از اولین نمونه های چاپ سنگی در ایران در کتابخانه های کشور موجود می باشد که در اینجا برخی از آنها را معرفی می نمائیم. بیشترین آثار چاپ سنگی در ایران نسخ متفاوت شاهنامه و گلستان سعدی می باشد.

کتب چاپ سنگی تبریز

1-قرآن مجید به عنوان اولین اثر چاپ سنگی در ایران به خط میرزا محمد حسین خوشنویس تبریزی در سال 1248 ه.ق

2-کتاب زادالمعاد به خط میرزا محمد حسین خوشنویس تبریزی در سال 1251 ه.ق

3-قرآن مجید به خط میرزا شفیع معروف و زیارت عاشورا به خط میرزا احمد خوشنویس در سال 1255 ه.ق به شکل طومار

4-کلیات شیخ سعدی و تاریخ جهانگشای نادرشاه به خط میرزا تقی خوشنویس در سالهای 1257 و 1260 ه.ق

5-کلیات خواجه حاقظ شیرازی در سال 1258 و کلمات قصار حضرت علی با ترجمه فارسی در سال 1259 ه.ق

6-کتاب لیلی و مجنون مکتب شیرازی به عنوان اولین اثر مصور چاپ سنگی در ایران احتمالا در سال 1259 ه.ق

...

شیوه مرمتی مورد استفاده در مرمت قرآن طوماری

با توجه به شرایط طومار از شیوه مرمت خشک استفاده گردید که قبلا توضیح این روش آورده شده است. از شیوه مرمت خیس به دلیل محلول در آب بودن رنگ قرمز موجود در طومار نمی توان استفاده کرد.

مراحل عملیات مرمتی (مرمت خشک)

1-مستندنگاری

2-پاکسازی

3-نمونه برداری برای کشت میکروارگانیزم ها

4-برداشتن چسب های نواری

5-اسید زدایی

6-بخوردهی و پرس گرم

7-وصالی و حاشیه گذاری

8-استرگیریپشت طومارجهت استحکام بخشی

9-پرس نهایی

10- اتصال و پیچش طومار دور محور پلاستیکی طراحی شده

11- طراحی وساخت جعبه مناسب

12-آفت زدایی طومار

مستندنگاری: قبل از شروع عملیات مرمتی ابتدا باید از شرایط و وضعیت شی قبل از مرمت مستندنگاری شود که این مستندنگاری شامل عکاسی (ازکل اثرو آسیبهای آن) و رولووه تزئینات می باشد. البته در حین مرمت و بعد از مرمت نیز مستندنگاری انجام می شود.

پاکسازی: حذف چرکی ها و نوشته های مدادی از سطح طومار به کمک پاکن معمولی...

...

فهرست مطالب پروژه

مقدمه

فصل اول: مطالعات تاریخی

- دلایل و ضرورت ورود چاپ به ایران

- تاریخچه چاپ سنگی

- معرفی اولین نمونه های چاپ سنگی و نسخ طوماری

- دلایل ظهور کاغذ سازی ماشینی

فصل دوم:فن شناسی

- تکنیک چاپ سنگی

- بررسی کاغذ نسخ چاپ سنگی

- بررسی تزئینات نسخ چاپ سنگی

- بررسی نحوه شکل گیری قرآن طوماری

فصل سوم:آسیب شناسی

- بررسی آسیبهای وارده و ارائه راه حل درمان آن

- بررسی عوامل آسیب رسان و ارائه راه حل پیشگیری

فصل چهارم:اجرای عملیات مرمتی و ارائه راهکارهای حفاظتی انجام شده

منابع و ماخذ

فهرست نمودارها و جداول