پایان نامه اثر عصاره الکلی دانه هویچ وحشی بر سطح سرمی گلوکز و لیپید موشهای دیابتی

پایان نامه تحصیلی برای دریافت درجه کارشناسی ارشد فیزیولوژی جانوری اثر عصاره الکلی دانه های Daucus carotas بر سطح سرمی گلوکز، انسولین، کلسترول، تری گلیسرید، لیپوپروتئین ها، فاکتورهای عملکرد کبدی و کلیوی در موشهای صحرایی نر مبتلا به دیابت نوع I

فرمت فایل Word (قابل ویرایش و آماده پرینت و pdf) به همراه فایل های Excel

اثر عصاره الکلی دانه های هویچ Daucus carota بر سطح سرمی گلوکز و لیپیدها در موشهای دیابتی نوع I

سابقه و موضوع هدف: با توجه به رویکرد رو به گسترش مصرف داروهای گیاهی در درمان بیماری های مختلف از جمله دیابت، بررسی میزان اثر بخشی و عوارض احتمالی این داروها، اهمیت زیادی دارد. لذا در این مطالعه اثر عصاره الکلی دانه های هویج (Daucus carota) بر سطح سرمی گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید در موشهای دیابتی نوع I بررسی شد.

مواد و روش ها: دیابت ، در موشهای نر نژاد ویستار با تزریق STZ mg/kg,ip 70 القاء ی شد. 5 روز پس از تزریق STZ نمونه های خونی از سینوس کاورنوزای چشم حیوان جهت انداره گیری سطح سرمی گلوکز و کلسترول و تری گلیسرید جمع آوری شد. قند خون توسط دستگاه گلوکومتر انداره گیری شد و موشهایی که گلوکز بالای mg/dl250 داشتند، دیابتیک در نظر گرفته شدند. سپس موشهای دیابتی دوز mg/kg/day 200 عصاره دانه هویج (Daucus carota) را روزانه به مدت 6 روز توسط گاواژ دریافت کردند. پس از 6 روز، سرحیوانات باگیوتین قطع گردید و از ورید گردنی خونگیری صورت گرفت و مجددا ًفاکتورهای فوق در سرم اندازه گیری شد.

نتایج: نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که سطح سرمی FBS، کلسترول و تری گلیسرید در موشهای دیابتی به طور معنی داری در مقایسه با موشهای نرمال افزایش می یابد. تجویز عصاره (Daucus carota) با دوزmg/kg/day 200 به مدت 6 روزبه طور معنی داری سطح سرمی FBS و همچنین سطح سرمی کلسترول و تری گلیسرید را کاهش داد.

بحث: عصاره دانه هویج با کاهش سطح سرمی FBS، کلسترول و تری گلیسرید در موشهای دیابتی، احتمالاً بر بهبود دیابت مؤثر است.

کلمات کلیدی: دانه هویج، FBS ،کلسترول، تری گلیسرید، دیابت نوع I

به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که تجویز عصاره دانه های هویج (D. carota) در دوز 300 به مدت 6 روز در کاهش قند خون و افزایش ترشح انسولین بیشتر از اثر تجویز گلایبن کلامید در این مدت می باشد. ضمنا، تجویز این عصاره نه تنها عوارض جانبی نامطلوب کبدی و کلیوی نداشت بلکه تا حدودی سبب بهبود عملکرد کبد و کلیه و کاهش سطح سرمی چربی ها (کلسترول،تری گلیسرید) نیز گردید و نسبت به گلایبن کلامید حتی مؤثرتر بود.

پیشگفتار :

مغز و سیستم عصبی، همراه با گلبولهای قرمز خون، بیضه ها، قسمت مرکزی کلیه ها و بافت های جنینی نیاز به برداشت گلوگز از خون به عنوان تنها منبع یا منبع اصلی انرژی دارند. مغز انسان به تنهایی روزانه نیازمند بیش از 12 گرم گلوگز می باشد. دیابت شیرین یا دیابت ملیتوس، یک اختلال اندوکرینی است و یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در کشورهای پیشرفته محسوب می شود و با تغییر متابولیسم کربوهیدراتها، چربی ها و پروتئین ها، افزایش قند خون و پیدایش قند در ادرار و تغییرات زیاد چربی پلاسما و لیپوپروتئین و رسوب آنها در جدار عروق و تولید آترواسکلروز همراه است. این بیماری در طولانی مدت سبب آسیب های چشمی، عصبی، کلیوی، عروقی و کبدی می گردد. دیابت ملیتوس و افزایش قند خون سبب استرس اکسیداتیو و تولید رادیکالهای آزاد اکسیژن (ROS) و در نتیجه، تخریب رگها می شود. غلظت بالای قند خون نتیجه کاهش ترشح انسولین از سلولهای بتای پانکراس و یا ناشی از کاهش حساسیت سلولهای هدف به انسولین است. بیماری دیابت در تمام نقاط جهان دیده شده است و به سرعت در اکثر نقاط جهان رو به گسترش است. دیابت حدود 5 درصد از جمعیت جهان و در حال حاضر 150 میلیون نفر را در جهان مبتلا کرده است و شیوع آن را تا سال 2025 به 300 میلیون نفر یا بیشتر تخمین زده اند در ایران بر اساس آمار ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی شیوع دیابت در سال 1995(0.5%)، (7/0%) 2000 و 2005(6.8%) می باشد. پیش بینی می شود که سرعت پیشرفت دیابت در مناطق آسیا و آفریقا نیز به 2 تا 3 برابر افزایش یابد. بسیاری از بیماری ها نظیر دیابت،افزایش چربی خون و افزایش فشار خون با شیوه زندگی و به طور جدی تر با نوع رژیم غذایی افراد در ارتباط است. کنترل گلوکز خون، سبب جلوگیری و کاهش اختلالات ناشی از بیماری دیابت می شود. انواع زیادی از داروها برای بهبود دیابت ساخته شده است ولی هنوز گزارش نشده که فردی کاملاً از دیابت بهبودی یافته باشد. تحقیقات اخیر نشان داد که برخی از گیاهان خطر بیماری های متابولیکی مثل دیابت را در انسان کاهش می دهند. در طب سنتی، داروهای گیاهی مختلفی برای بهبود بیماران دیابتی تجویز می شود. ازسوی دیگر، داروهای گیاهی، نسبت به داروهای شیمیایی دارای سمیت کمتر و اثرات جانبی کمتری می باشند و اقبال عمومی برای مصرف آنها بیشتر است. ولی میزان اثر بخشی این گیاهان از نظر علمی بایستی ثابت شود.

ساختمان و عملکرد پانکراس

پانکراس یک عضو لبوله و نرم است که به طور مایل در عرض دیواره شکم ، در ناحیه پشت معده قرار گرفته و از دوازدهه تا طحال کشیده شده است.

پانکراس از دو نوع بافت عمده تشکیل شده است: 1- آسینوسها که شیره های هضمی را به دوازدهه ترشح می کنند. 2- جزایر لانگرهانس که هورمونهایی را مستقیماً به درون خون ترشح می کنند. جزایر لانگرهانس از چهار نوع سلول تشکیل شده اند :سلولهای بتا حدود 60% از کل سلولها را تشکیل می دهند، که انسولین و آمیلین را ترشح می کنند .سلوهای که حدود 25% از کل سلولها را تشکیل می دهند، گلوکاگن ترشح می کنند و سلولهای دلتا که حدود 10% از کل سلولها را تشکیل می دهند، سوماتوستاتین ترشح می کنند. سلولهای PP هم که به تعداد کم در جزایر وجود دارند، هورمونی به نام پلی پپتید پانکراس ترشح می کنند که عملکرد آن نامعلوم است. جزایر لانگرهانس 1 تا 2 % از وزن بدن را تشکیل می دهند و در انسان 2-1 میلیون از جزایر لانگرهانس وجود دارد، که قطر هر یک 3/0 میلی متراست. سرعت تکثیر سلولهای بتای جزایر لانگرهانس در بزرگسالان بسیار کم و در هر 24 ساعت، حدود% 3-2 می باشد.

انسولین (مهمترین هورمون پانکراس)

انسولین یک هورمون پپتیدی با وزن مولکولی 6000 دالتون می باشد که از 2 زنجیره پپتیدی که با پیوند دی سولفیدی به هم متصلند، تشکیل شده است و تفاوت کمی در ترکیب آمینواسیدی مولکول انسولین از گونه ای به گونه دیگر وجود دارد. انسولین نیمه عمر نسبتاً کوتاهی دارد که در انسان حدود 5 دقیقه است. ژن سازنده این هورمون درانسان روی کروموزم شماره 11 واقع شده است. انسولین در پانکراس به شکل یک پیش ساز تک زنجیره ای غیر فعال بنام پره پرو انسولین سنتز شده و توالی نشانگر انتهای آمینی این مولکول آن را برای هدایت به وزیکولهای ترشحی نشاندار می نماید. با برداشت پروتئولیتیک این توالی نشانگر و ایجاد سه پیوند دی سولفیدی، پروانسولین تولید شده که داخل وزیکول های ترشحی پانکراس ذخیره می گردد. افزایش غلظت خونی گلوکز، ترشح انسولین را آغاز می نماید، پروانسولین توسط یک پروتئاز اختصاصی که در وزیکولهای ترشحی پانکراس وجود دارد، به انسولین فعال تبدیل می گردد که همراه با شکستن دو پیوند پپتیدی و ایجاد مولکول بالغ انسولین می باشد. برای رهایش انسولین، وزیکولها باید با غشای سلولی ترکیب شوند و محتوی آن هابه فضای خارج سلولی آزاد شود. یک گروه از پروتئینها به نام (SNARES)، برای هدایت وزیکولهای انسولین به غشای پلاسمائی نقش دارند. اتصال وزیکولها، باغشای پلاسمائی همراه با اتصال پروتئین های Syntaxin , synaptosomal و پروتئین SNAP-25، با پروتئین وزیکول یا VAMP-2 یا synaptobrevin-2 می باشد. که Syntaxin و SNAP-25 به عنوان t-SNARE و VAMP-2 به عنوان V-SNARE شناخته شده اند.

اثر گلوکز بر نسخه برداری، ترجمه و رهایش انسولین

افزایش غلظت گلوکز خون بعد از خوردن یک غذای پرکربوهیدرات، سبب افزایش ترشح انسولین و کاهش ترشح گلوکاگن می گردد. انسولین در بدن ذخیره مواد غذایی را افزایش داده و آزاد سازی آن ها را کاهش می دهد. انسولین غلظت گلوکز، اسیدهای چرب، کتواسیدها و اسیدهای آمینه سرم را کاهش می دهد. محل های مهم عملکرد انسولین، کبد، سلولهای ماهیچه ای و چربی می باشند و در هر بافت هدف، متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین به طور هماهنگ تنظیم می شوند. عوامل مختلفی ترشح انسولین را تحریک می کند. روند تحریک ترشح انسولین به افزایش کلسیم سیتوزول در سلولهای بتا نیازمند است. برای رهایش انسولین مقدار cAMP و نیز فعالیت سیستم فسفاتیدیل پروتئین کیناز C افزایش می یابد. در روند رهایش انسولین، سلول بتا دپلاریزه شده و وجود پتاسیم و کلسیم در مایع بین سلولی برای حداکثر پاسخ سلولهای بتا به گلوکز ضروری می باشد. گلوکز، ساخت انسولین را با افزایش سرعت رونویسی از ژن انسولین و افزایش سرعت ترجمه mRNA، تحریک می کند.