پایان نامه پراکندگی جغرافیایی و نقش عوامل منطقه ای در بروز سرطان روده

مقدمه

سرطان به طور فزاینده ای از شایع ترین بیماری های جهانی در دهه های آینده خواهد بود انتظار می رود تعداد موارد جدید سرطانی به 15 میلیون نفر در سال 2020 افزایش یابد که حدود 60% این موارد جدید در کشورهای کمتر توسعه یافته ایجاد می شوند. سرطان دومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهای توسعه یافته و سومین عامل مرگ و میر در کشورهای کمتر توسعه یافته است. در حال حاضر سرطان عامل 12% مرگ و میر در سرتاسر جهان است که در سال های آینده روند رو به رشدی خواهد داشت چرا که با افزایش متوسط سنی جمعیت، کنترل نسبی بیماری های واگیر و افزایش عوامل خطرمحیطی با افزایش بروز سرطان ها مواجه هستیم. بررسی نتایج حاصل از فرایند ثبت سرطان به عنوان جزء اصلی برنامه کنترل سرطان مطرح است چرا که اطلاعات حاصل از آن در حوزه های گوناگون از جمله بررسی اتیولوژیک، برنامه ریزی های بهداشتی برای پیشگیری در سطوح اولیه و ثانویه و درمان های مراقبتی بیماران دارای کاربرد فراگیر است. نظام ثبت سرطان ابزار اصلی مدیریت و کنترل سرطان ها است. این منبع اطلاعاتی نه تنها برای مطالعات اپیدمیولوژیک این بیماری، بلکه برای برنامه ریزی و پیش بینی وقایع، سنجش درستی تحقیقات و تأثیر مداخلات موردنیاز است و بدون داشتن یک نظام ثبت سرطان با استانداردهای تعریف شده قادر به تدوین، اجرا و دوام هیچ برنامه کنترل سرطانی نخواهیم بود. در ایران سرطان به طور کلی سومین عامل مرگ و میر است. سالانه بیش از 30.000 نفر در اثر سرطان جان خود را از دست می دهند. تخمین زده می شود سالانه بیش از 70.000 مورد جدید سرطانی در کشور اتفاق بیافتد و با افزایش امید به زندگی و درصد سالمندی در جمعیت کشور انتظار می رود بروز موارد سرطانی در دو دهه آینده به دو برابر افزایش یابد. با توجه به منابع موجود، میزان بروز موارد سرطان در کشور براساس شاخص 100 مورد در صد هزار نفر جمعیت برآورد می شود. لذا براساس جمعیت کشور در سال 1385 موارد سرطانی، 70166 مورد پیش بینی می شود. از این تعداد حدود 59786 مورد آن گزارش و ثبت شده است. بنابراین پوشش گزارش کشوری ثبت سرطان سال 1385 بیش از 83% کل موارد سرطان است. موضوع پراکندگی بیماری ها و انتصاب آن ها به نواحی جغرافیایی مشخص از موضوعات ثابت شده و ریشه دار است که زمینه ایجاد علمی بنام جغرافیای پزشکی را فراهم می کند در تعریف از جغرافیای پزشکی مک گلاشن چنین میگوید: جغرافیای پزشکی از تاثیرات عوامل مختلف محیط در سلامتی انسان بحث میکند او اعتقاد دارد داده های جغرافیایی در مطالعات پزشکی همواره در حال افزایش است و باید داده ها مستمرا جمع آوری و تکمیل گردد.

دو علم جغرافیا و و پزشکی (طب) از آغاز و از گذشته های دور وجود داشته است و قدمت این دو علم به اندازه قامت بلند تاریخ خلقت انسان است. دانش بزرگ پزشکی در انجام تحقیقات خود از تحقیقات جغرافیایی بهره برده و می برد و می توانیم به وسیله الگو های بیماری در فضای جغرافیایی ارتباط بین بیماری و شرایط اقتصادی و اجتماعی را کشف نماییم.

با توجه به این که بشر به ترقیات شگرفی در زمینه های مختلف پزشکی نایل آمده و با وجودی که علت بسیاری از بیماری ها شناخته شده ولی همچنان هستند بیماری هایی که علتشان نا شناخته مانده و جالب این جا است که هر وقت یک بار علت بیماری ناشناخته ای کشف می شود اما بیماری ناشناخته دیگری بر آدمیان حمله می کند. تا 50 سال پیش آرزوی دانش پزشکی مبارزه با سل و جذام بود و امروزه که راه علاج این بیماری ها شناخته شده، انسان قرن بیستم با کابوس سرطان و ایدز همراه است. شک نیست تا علت نا شناخته باشد راه درمان و پیشگیری ناشناخته خواهد ماند. یکی از این مسایل بروز سرطان در پراکندگی خاص جمعیتی است سرطان از جمله بیماری های کشنده و نگران کننده امروزی است که انسان امروزی با آن دست و پنجه نرم می کند و عامل عمده ایجاد کننده آن را عوامل محیطی و ژنتیکی می دانند و نسبت بالایی از سرطان ها مستقیماً با عوامل محیط زیست ارتباط دارند و لازم است که عوامل مؤثر در این مورد تعیین و مشخص گردد.

سرطان روده بزرگ چهارمین سرطان شایع در ایران است سرطان روده بزرگ از پولیپ های غددی منشأ می گیرد. پولیپ رشد غیر طبیعی توده های خوش خیم در جدار اعضای بدن است. تبدیل پولیپ به سرطان یک فرایند چند مرحله ای است که از تجمع تغییرات ژنتیکی ناشی می شود و حداقل ۱۰ سال طول می کشد تا پولیپ به سرطان تبدیل شود. بعد از ۵۰ سالگی شانس ابتلا افزایش می یابد و در صورت ابتلای یک نفر از بستگان درجه اول و یا دو نفر از بستگان درجه دوم شانس ابتلا به این بیماری ۲ تا ۳ برابر افزایش می یابد همچنین در صورت ابتلای یک نفر از بستگان درجه اول که قبل از سن ۵۰ سالگی مبتلا شده باشد شانس ابتلای فرد ۳ تا ۴ برابر افزایش می یابد. 5 تا 10 درصد افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می شوند، نقایص ژنتیکی دارند که منجر به بروز سرطان در سنین پایین تر می شود. یافتن خانواده های دارای نقایص ژنتیک در سنین پایین تر برای شروع زودتر اقدامات غربالگری و پیشگیری اهمیت دارد.

بر این اساس هدف از تحقیق حاضر دست یابی به نقش عوامل منطقه ای در بروز سرطان روده در استان اردبیل میباشد.

تحقیق حاضر مشتمل بر پنج فصل است :

در فصل اول به بیان مسئله، ضرورت و اهداف و فرضیه های تحقیق و سپس به روش کار و محدودیت های پژوهش پرداخته شده است.

در فصل دوم به بیان مبانی نظری و مفاهیم مربوطه پرداخته شده است و واژه های سرطان و سرطان روده مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل سوم شناخت منطقه مورد مطالعه است. در این فصل شهر اردبیل از نظر طبیعی، اقتصادی، اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

فصل چهارم یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط SPSS مورد مطالعه قرار گرفته است.

فصل پنجم به نتیجه گیری آزمون فرضیه ها و ارائه راهکارهایی جهت بهبود شرایط سرطان روده در اردبیل اختصاص دارد.