پایان نامه - ماهواره ها

پایان نامه - ماهواره ها 

 مقدمه

ماهواره‌ها امروز جایگاه ویژه ای نزد دولتها و نیز زندگی انسان ها دارند همه ساله، صدها ماهواره به فضا فرستاده شده و نقشهای فراوانی را ایفا می كنند و نقش ماهواره در جنگ و صلح با اهمیت شمرده می‌شود. عصر فضا و ماهواره‌ها از چهارم اكتبر سال 1957 میلادی با پرتاب نخستین ماهواره ساخت دست بشر (اسپوتنیك – 1) آغاز شد. امروزه بیش از 1000 ماهواره در مدارهای مختلف در اطراف كره زمین در حال چرخش هستند و تاكنون بیش از 4000 ماهواره به فضا پرتاب شده است. یعنی به طور متوسط هر سه روز یك ماهواره.

این همه در حالی است كه جمهوری اسلامی ایران صاحب هیچ ماهواره‌ای در مدار زمین نیست و در واقع فن‌آوری ساخت و پرتاب ماهواره را در اختیار ندارد. چند سالی است كه مسوولان محترم كشوری به توصیه دانشمندان و صاحبنظران توجه كرده و دستور آغاز بررسیهایی برای انتقال فن‌آوری ساخت و پرتاب ماهواره را صادر نموده اند. مقاله كنونی حاوی اطلاعات گوناگونی در این زمینه بوده و این موضوع را از زاویه های مختلف مورد بررسی قرار داده است. در پایان، توصیه های كاربردی نیز ارائه شده است.

ماهواره (satellite) یك وسیله پرواز كننده در فضاست كه در یك مسیر بسته به نام مدار (orbit) به مدت طولانی به دور زمین در حال گردش می‌باشد. مركز زمین در صفحه مدار قرار دارد. نیروی جاذب (گریز از مركز) روی ماهواره كه از دو عامل مهم فاصله ماهواره از مركز زمین (R) و سرعت حركت ماهواره (V) ناشی می‌شود معمولاً در تعادل با نیروی جاذبه زمین است و بنابراین ارتفاع ماهواره از زمین، ثابت حفظ می‌شود به طور كلی مدار ماهواره‌ها بیضی است كه مركز زمین در یكی از كانونهای آن قرار دارد. شكل، اندازه، سمت و زاویه صفحه مدار بستگی به سرعت ماهواره و شرایط پرتاب دارد.

ماهواره : از كجا تا كجا

تاریخ ماهواره‌ها را به مقالة آرتور. سی. كلارك ـ علمی‌نویس مشهور ـ نسبت می‌دهند كه در مقاله‌ای در اكتبر 1945 اظهار داشت كه با سه ماهواره واقع در فاصلة 000,36 كیلومتری زمین می‌توان تمام سطح زمین را تحت پوشش امواج آن قرار داد. البته، پیش از او دانشمندان آلمان هیتلری پژوهش‌های فراوانی را در این خصوص انجام داده بودند و مهاجرت این افراد به امریكا و شوروی سابق به انتقال سریع تجارب و اسناد تحقیقاتی و رشد صنایع ماهواره‌ای این دو كشور رقیب شد. این دو كشور، با هدف بهره‌برداری نظامی به رقابت با یكدیگر پرداختند و به تدریج، ماهواره‌های هواشناسی، مطالعة جو و سطح زمین و دریاها، ناوبری هوایی و دریایی و نظایر آن‌ها را در مدار زمین قرار دادند. نخستین ایده مربوط به استفاده از ماهواره‌های مخابراتی در اواسط دهة 1950 میلادی ابراز شد و از اوایل دهة 1960، به تدریج ماهواره‌های مخابراتی نیز در مدار زمین قرار گرفتند. در طول دهه‌های 60 و 70 میلادی، عمده‌ترین كاربرد ماهواره‌های مخابراتی عبارت بودند از انتقال مكالمات تلفنی و تصاویر تلویزیونی از یك ایستگاه زمینی به ایستگاه زمینی دیگر (این ماهواره‌های نقطه به نقطه را FSS می‌نامیدند). نكتة مهم در این دهه‌ها آن بود كه تقریباً تمام فعالیت‌های مخابراتی و تلویزیونی ماهواره‌ای در وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های دولتی صورت می‌پذیرفتند و در نتیجه، اعمال حاكمیت و كنترل ملی بر محتوا یا كنترل ایستگاه‌های ماهواره‌ای و رسانه‌ای محقق می‌شد.