پایان نامه سرزمین اندلس

پایان نامه سرزمین اندلس

چکیده :

اندیشه تألیف این موضوع زمانی در فکرم شکل گرفت که احساس نمودم بررسی حرکت و جنبش ادبی زنان اندلس نیاز بیشتری به تحقیق و پژوهش دارد. بنابراین این موضوع یعنی «سروده­های زنان شاعر اندلس» را برای رساله خودانتخاب کردم.

این رسالة شامل بخش­های زیر است:

- بخش اول شامل شرایط جغرافیایی و تاریخی این سرزمین است.

- بخش دوم شامل شعر اندلسی، ویژگی­ها وتفاوت­های آن با شعر شرقی، فنون شعری از قبیل (وصف، غزل، فخر، مجون، حکمت، موشح و زجل و...) است.

- بخش سوم به پنج گفتار اختصاص دارد. در این بخش سعی شد تا جایگاه اجتماعی و فرهنگی زن در اندلس، زن و علوم گوناگون، نقش زن در ادبیات اندلس، زن و هنر و نقش زنان اندلس در سیاست رامعرفی کنم.

-بخش چهارم که مهمترین بخش این تحقیق را دربر می­گیرد به «بررسی سروده­های زنان شاعر اندلس» اختصاص دارد. در این بخش سعی کردم تعداد سی تن از زنان شاعر را که آزاد و یا کنیز بوده­اند معرفی ­کنم و این شاعران را برحسب قرونی که در آن می­زیسته­اند، دسته­بندی نمایم.

در بخش نتیجه­گیری هم به اغراض مختلف شعری از قبیل غزل، مدح، رثا، هجا، فخر، موشح و ... پرداختم.

از مجموعه شعر زنان اندلس به دست می­آید که بیشتر اشعارشان در زمینه غزل بوده است، که گاهی این غزل­ها عفیف و گاهی غیرعفیف بوده­اند.

برخی از آن نیز در سرودن مدح به شهرت رسیده­اند. چنانکه می­بینیم تعدادی از این زنان مدح رابه منظور تکسب، و برخی دیگر برای مدح و ستایش امرا و خلفا، و برخی دیگر از این شاعران که کنیز بوده­اند برای آزاد شدن سروده­اند. زنان شاعر اندلس در میدان هجا نیز کمتر از مردان نبوده­اند و هجای گزنده و زشت­تری نسبت به مردان سروده­اند. رثاء، که نوعی نوحه سرایی و گریه­و زاری است یکی دیگر از موضوعات شعری است که زنان اندلس به آن پرداخته، و در آن عواطف و احساسات زنان اندلسی را به تصویر کشیده­اند. برخی از این زنان شاعر به اصل ونسب، زیبایی وخوش خطی خود افتخار کرده و اشعاری در زمینه فخر سروده­اند. آنان در سرودن موشح نیز چون مردان به رقابت پرداخته­اند واشعاری در این خصوص سروده­اند.

لازم به ذکر است که برخی از زنان شاعر اندلس در عرصه شاعری گوی سبقت رااز مردان ربوده­اند و در بسیاری از فنون شعری به مقام و درجات والایی رسیده­اند که دلالت بر طبع و ذوق فراوان شعری این شاعران دارد.

فهرست مطالب

مقدمه

بخش اول :

موقعیت جغرافیایی و تاریخی سرزمین اندلس

1-1 واژه‌ی اندلس .................................................................................................. 5-4

2-1 جغرافیای اندلس ................................................................................................. 5

3-1 نگرشی كوتاه به تاریخ اندلس ........................................................................... 8-7

4-1 فتح اندلس به دست مسلمین ................................................................................ 8

بخش دوم

1-2 شعراندلس ........................................................................................................ 12

2-2 مراحل شعر اندلس ............................................................................................ 13

3-2 ویژگی‌های شعر اندلسی..................................................................................... 17

4-2 مضامین شعری در اندلس .................................................................................. 20

5-2 موشح و زجل ................................................................................................... 26

6-2 زجل در ادب اندلسی......................................................................................... 29

بخش سوم

1-3 جایگاه اجتماعی و فرهنگی زن در اندلس ............................................................ 31

2-3 زن و علوم گوناگون .......................................................................................... 32

3-3 نقش زنان در ادبیات اندلس ............................................................................... 38

4-3 زن و هنر ......................................................................................................... 41

5-3 نقش زنان اندلس در سیاست .............................................................................. 45

بخش چهارم :

مشهورترین زنان شاعر اندلس

1-4 شاعر قرن دوم

حسانه التمیمیه ......................................................................................................... 49

2-4 شاعران قرن‌های سوم و چهارم ........................................................................... 55

قمر ......................................................................................................................... 56

عائشه بنت احمد القرطبیه .......................................................................................... 58

حفصه بنت حمدون الحجاریه .................................................................................... 61

أنس القلوب ............................................................................................................ 63

مریم بنت یعقوب الأنصاریه ....................................................................................... 67

3-4 شاعران قرن پنجم ............................................................................................. 70

الغسانیه البجانیه ........................................................................................................ 71

زینت المریه ............................................................................................................. 74

اعتماد الرمیكیه ......................................................................................................... 75

بشینه بنت المعتمد .................................................................................................... 78

العبادیه .................................................................................................................... 84

غایه المنی ............................................................................................................... 86

ام الكرام بنت المعتصم بن صمادح ............................................................................. 88

أمه العزیز.................................................................................................................. 90

صفیه بنت عبدالله الرّیی.............................................................................................. 92

ام العلا بنت یوسف .................................................................................................. 93

ولاده بنت المستكفی.................................................................................................. 96

مهجه بنت التیانی القرطبیه ........................................................................................ 104

عتبه ...................................................................................................................... 105

4-4 شاعران قرن ششم و هفتم ................................................................................ 106

حفصه بنت الحاج الركونیه ....................................................................................... 107

حمده بنت زیاد بن بقی العوفی ................................................................................ 118

نزهون بنت القلاعی غرناطیه .................................................................................... 122

شلبیه الأندلسیه ....................................................................................................... 129

هندكنیز أبی محمد عبدالله بن مسلمه الشاطبی ............................................................ 132

أسماء العامریه ........................................................................................................ 133

أم الهناء بنت القاضی .............................................................................................. 134

قسمونه بنت اسماعیل الیهودی ................................................................................. 135

ام السعد بنت عصام الحمیری .................................................................................. 137

سلمی بنت القراطیسی ............................................................................................. 138

كلید تمركز زنان شاعر اندلس .................................................................................. 140

نتیجه گیری............................................................................................................. 142

فهرست منابع و مآخذ ............................................................................................. 148

چكیده عربی .......................................................................................................... 156

چكیده انگلیسی....................................................................................................... 157