طرح تحقیقی بیماران معتاد تزریقی

چكیده

با توجه به افزایش معتادان تزریقی و موارد بستری آنان در بخش‌های عفونی و پیچیدگی‌های مشكلات پزشكی آنان، درك بهتر ویژگیهای بیماریهای عفونی در این افراد ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی اپیدمیولوژی، شیوع و سیر انواع بیماریهای عفونی برروی 126 مورد بستری در 122 معتاد تزریقی در بخش‌های عفونی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی از خرداد 81 الی دی 82 انجام شده است. عفونت‌های این افراد در گروه‌های پوست و بافت نرم، استخوان  و مفاصل ، اندوكاردیت و عروقی، ریوی و سل، هپاتیت، CNS ، داخل شكمی، Sepsis و ایدز مورد بررسی قرار گرفت. شایع‌ترین گروه‌های بیماری به ترتیب عفونت‌های پوست و بافت نرم ، ریوی و هپاتیت بود. آبسة بافت نرم، پنومونی و سلولیت به ترتیب بیشترین فراوانی را داشتند. تب شایعترین شكایت و فراوان‌ترین یافتة غیر طبیعی بود. شایع‌ترین علل تب به ترتیب عفونت‌های ریوی، عفونت‌های جلدی و بافت نرم و علل غیر عفونی بود. سرولوژی HIV در 20 بیمار( 7/35%) از 59 بیمار مثبت بود. 9 مورد سل ریوی اسمیر مثبت 27% عفونت‌های ریوی را تشكیل می‌داد. متوسط زمان بستری 14 روز بود. 3/57% بیماران با بهبودی ترخیص، 1/8% ارجاع، 17% بیمارستان را ترك و 7/17 % فوت كردند.

مقدمه

عفونت در معتادان تزریقی به علت پیچیدگی ‌ مشكلات پزشكی این بیماران و وضعیت روانی اجتماعی خاص آنان همواره برای پزشكان مشكل‌ساز بوده‌است. عفونت شایع‌ترین علت مرگ در معتادان تزریقی است. (7) روش برخورد با بیماریهای عفونی در این بیماران نیازمند درك حالات رفتاری معتادان و تكامل روشهای مواجهه با مشكلات آنان می‌باشد به نحویكه منجر به اقدامات درمانی موفقیت‌آمیز گردد. بیشتر پیچیدگی‌های عفونت‌های مرتبط با مواد مخدر از انتشار عوامل عفونی بین معتادان به تزریق هروئین رخ می‌دهد.(8)

تظاهرات این بیماریها بسیار متنوع و اغلب غیر اختصاصی است مانند تب، ضعف، كاهش وزن، درد و تنگی نفس، لذا تشخیص طیبعت واقعی بیماری در اغلب موارد دشوار است. از طرفی واكنش‌های تب‌دار در یك فرد IVDA 1 ممكن است به واسطة مواد سمی یا ناخالصی‌های موجود در مادة مخدر تزریقی باشد. مشكل دیگر این است كه این افراد به طور شایعی بدون تجویز پزشك از آنتی‌بیوتیكها جهت خوددرمانی یا پیشگیری از عفونت‌ها استفاده می‌كنند. لذا كشت‌ها ممكن است منفی باشد یا فقط در مورد برخی از عوامل بیماریزا مثبت شود از سوی دیگر به علت همین مصرف نابجای آنتی‌بیوتیكها شیوع مقاومت‌های دارویی در این افراد بالاتر است.(7)

اپیدمی ایدز كه ارتباط فراوانی با استفاده از سوزن مشترك بین این افراد دارد همراه با كلیه تظاهرات، عوارض و پیچیدگی‌هایش مسئله را پیچیده‌تر می‌كند. از طرفی به علت احتمال بالاتر رفتارهای جنسی پرخطر در این گروه از افراد احتمال بیماریهای مقاربتی نیز بیشتر است.(7)

الگوی تظارهرات و عوارض بیماریهای عفونی در افراد IVDA پیوسته در حال تغییر است. در مطالعات قبل از سال 1970 مالاریای فالسیپاروم و كزاز از موارد شایع در این افراد بود ولی در حال حاضر كمتر دیده می‌شوند، در عوض عفونت با ویروس عفونی در افراد IVDA ارگانیسم‌های نامعلومی مانند سراشیا و سودومونا در نواحی جغرافیایی خاص ذكر شده‌اند. بنابراین روند اپیدمیولوژیك در هر منطقه در IVDA ها مهم است.

 جامعة ایران طی دهه‌های اخیر همواره از مشكل اعتیاد رنج می‌برده است. شیوع اعتیاد تزریقی همزمان با انتقال HIV و HCV بر مشكل فوق افزوده است.(9) بر اساس آخرین آمارهای رسمی اكنون سه میلیون و 700 هزار نفر در كشور به مواد مخدر اعتیاد دارند. ازا ین تعداد دو میلیون و 500 هزار نفر سوء مصرف مواد مخدر دارند. این آمار از تعداد معتادان شناسائی شده به دست آمده در صورتیكه شمار معتادان به مواد مخدر در كشور بسیار بیشتر از این میزان است.(6) بر اساس یك بررسی در اواخر سال 1998 ، 2/16 % جمعیت معتاد تحت مطالعه، طی یك ماه منتهی به نمونه‌گیری، تزریق مادة مخدر داشتند. جالب آن است كه 30% كسانیكه تزریق وریدی داشتند از قابلیت انتقال ویروس ایدز از این طریق اطلاعی نداشتند. نیمی از این افراد از سوزن مشترك استفاده می‌كردند. (10) جهت مقایسه در آمریكا تخمین زده می‌شود یك  میلیون و دویست هزار نفر، در اتحادیة اروپا هفتصدوپنجاه هزار نفر و در استرالیا صدهزار نفر اعتیاد تزریقی دارند.(11)

امروزه ایدز در رأس علل مرگ  و میر جوانان و در رتبه چهارم علت مرگ در تمام سنین قرار گرفته است. تا آخر سال 2000، پنجاه و هشت میلیون مبتلا به ویروس HIV در سرتاسر دنیا وجود داشته‌اند و بیست و دو میلیون نفر به واسطة ایدز جان باخته‌اند.(10) قریب سه چهارم موارد ثبت شده در مالزی‌، ویتنام، چین، جنوب شرقی هندوستان و میانمار، در بین افراد معتاد تزریقی رخ داده است. در غرب اروپا نیز اعتیاد تزریقی عامل 44% موارد جدید ایدز می‌باشد. در ایران 67% افراد HIV مثبت معتاد تزریقی هستند.(5)

علیرغم ابعاد مسئله ، در ایران مطالعات كمی در زمینه تظاهرات بیماری‌های عفونی در معتادان تزریقی انجام گرفته است. به  عنوان مثال طی چهار سال گذشته از 1356 مقاله ارائه شده در كنگره‌های سالانه بیماریهای عفونی و گرمسیری تنها دو مقاله در این رابطه بوده است.(2و4)

این مطالعه گامی در جهت بررسی اپیدمیولوژی وتظاهرات بیماریهای عفونی در افراد IVDA و مقایسة آن با نتایج مطالعات دیگر و آمار مطرح شده در كتب مرجع است. نتایج این بررسی ضمن آنكه در پایه‌ریزی مطالعات بعدی مفید خواهد بود ، در برنامه‌ریزی‌های راهبردی و طراحی نحوة ادارة بیماریهای عفونی در افراد IVDA در ایران كمك كننده است. 

1 –Inttavenus  drug abuser