پایان نامه بررسی افكار و احوالات امین الدوله

پایان نامه بررسی افكار و احوالات امین الدوله

چكیده

میرزا علی خان معروف به امین الدوله به سال1260هجری قمری(1222هجری شمسی)در تهران متولد شد. وی فرزند میرزا محمدخان مجدالملك (سینكی لواسانی) كه وی خواهر زاده میرزا آقا خان نوری دومین صدراعظم ناصر الدین شاه بوده است.

امین الدوله خط و انشاء را از پدر آموخت، مقدمات زبان عربی را در تهران آموخته بود. و در سفری كه همراه پدر به بغداد رفت به تكمیل زبان عربی و آموزش زبان تركیبی اسلامبولی پرداخت وقتی پدرش مجد الملك به كارپردازی آذربایجان منصوب شد همراه پدر بود. و در آنجا زبان فرانسه را آموخت و همان وقت به آموزش تركی آذربایجان مشغول شد.

پس از مراجعت از بغداد و خدمت در حضور شاه نیابت اول وزارت خارجه در سن نوزده سالگی به او داده شد ضمن نیابت اول جزء پیشخدمتان خاصه شاه گردید و مفتخر به لقب منشی حضور تا سال1290 ، در سال 1288 مسئولیت چاپارخانه های دولتی (پست خانه) به وی محول شد. دو سال بعد ملقب به امین الملك گردید و احراز وزارت رسائل (ریاست دفتر مخصوص شاه) را اخذ نمود. در اولین سفر ناصر الدین شاه به همراه او بود ولی از آلمان برگشت. به خاطر پشتكاری كه داشت در سال 1294 متصدی امور ضرابخانه دولتی تبریز (علاوه بر شغلهای قبلی) به وی داده شد. یكسال بعد سفیر مخصوص شاه به ایتالیا جهت تسلیت مرگ ویكتور امانول شد. به دلیل لیاقت و امانتی كه از ایشان آشكار شد وزارت وظایف و اوقاف نیز بر سایر مشاغل او افزوده گشت. در سال 1299 ملقب به امین الدوله كرد و در سال 1304 منصب ریاست مجلس وزراء و دارالشوری كبری كه اعظم مناسب دولتی است به وی محول شد. در سه سفر ملتزم در ركاب ناصرالدین شاه بود، بعد از یك دوره حدودا ده ساله و دوری از سیاست مجددا توسط (مظفرالدین شاه) به پیشكاری و وزارت آذربایجان و حامل فرمان و ششمین ولیعهدی برای محمدعلی میرزا شد و در آنجا نیز اقدامهای فرهنگی انجام داد از جمله افتتاح مدرسه رشدیه . در سال 1314 به دستور شاه به تهران آمد. به وی پستهای زیادی پیشنهاد شد و مدتی وزیر اعظم شد و 5 ماه بعد صدراعظم شد (16 صفر یا 15 محرم 1316) 5-1314 وی ناصر الملك را به عنوان وزارت مالیه انتخاب نمود ، همچنین وی هیئت بلژیكی را جهت اقدامات اصلاحی مالی به ایران فراخواند. در سال 1314 بر اثر فشارهایی كه به وی از دربار و مخالفین وارد نمود مجبور به استعفا از صدارت شد با بركناری وی ناصر الملك نیز بركنار گردید. و چون از صدارت معزول شد به زیارت مكه رفت مدتی در لشت نشای رشت اقامت نمود تا اینكه شاه او را از ایران اخراج نمود (به داغستان) رفت و او در هنگام سفر به اروپا نامه های انتقادآمیزی به شاه نوشت پس از مدتی دوری دوباره مظفرالدین شاه نامه محبت آمیز، به وی می نویسد و او به گیلان برمی گردد تا اینكه در لشت نشا در سال 1322 برابر با 1283 هجری شمسی فوت می كند.

امین الدوله از جمله رجال برجسته عصر قاجار به شمار می رود به طوری كه افكار و اندیشه های او در تحولات داخلی‌و خارجی ایران تاثیر زیادی داشته است. در مورد او قضاوتهای متناقض فراوانی ارائه شده است به طوری كه از وی دو شخصیت متفاوت یعنی اصلاح طلب و محافظه كار ساخته اند. نظر به اهمیت شخصیت امین الدوله بر آن شدیم تا با یك بررسی‌عمیق‌و علمی به دور از هر گونه غرض‌ورزی، هویت واقعی وی را برای صاحبان فكر و اندیشه معرفی نماییم.

مقدمه

تحقیق‌در تاریخ معاصر ایران و شناخت شخصیتهای صحنه های مختلف و بازیگران میدان های گوناگون در ارتباط تنگاتنگی با جامعه كنونی ایران است. شاید بتوان گفت این دوره تاریخ ایران به علت ورود ایران و ایرانیان در سیاست جهانی از ویژگیهای‌خاصی برخورداراست،به ویژه آنكه بررسی زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی.... ایرانیان كه در این مقطع تاریخی دچار دگرگونی‌هایی فراوان می‌شود و با اقدام‌های شخصیتهای مهم چون – عباس میرزا ولیعهد و قائم مقام فراهانی–پویه‌هایی گوناگون صورت می‌گیرد.

این امر منجر‌به اعزام عده‌ای برای تحصیل به خارج‌و آشنایی‌آنان با پیشرفت‌های غرب می‌شود كه نقش‌های نوینی‌در‌تاریخ ایران چهره می بندد و با روی كار آمدن میرزا تقی خان امیركبیر وتلاشهای موثر این عنصرلایق‌در مدت‌كوتاه صدر اعظمی‌در عصر‌ناصری پی‌آمدهای مختلفی‌را سبب می‌شود،كه نتایج آن دگرگونی جامعه ایران و آغاز شناسایی مردم و بازآفرینی‌واقعیتهای‌نهفته در جامعه است. در‌این مدخل نوآغاز شده، چهره‌هایی تلاش می نمایند تا راه و‌رسم امیر را پیش‌گیرند و یا عصر او را مورد آزمایش قرار دهند یا جای پای او بگذارند و دست كم این كه در نوشته های خود، از آرمانهای امیر سخن گویندو دورانش را ستایش، و آفرینشهای متعددی او را در جامعه خفته ایران كه به آرامی در حال بیدار شدن است بازگو و تاثیر آنها را ارزیابی نمایند.

 تاریخ معاصر ایران، مملو از دگرگونیهای‌سرنوشت‌ساز است، دوران پر آشوب و فتنه آكنده از دخالتهای بیگانگان‌و اجرای نقشه‌های بی باكانه در جهت‌فنای ایران و ایرانی بدست خود‌و بیگانه، سیاستمداران ایرانی زبون، فاقد شخصیت، دست و پا بسته و در خدمت بیگانه، دولتهای سرسپرده- برای خواسته های انگلیس و روس– عاملین اجرای سیاستهای آنها شده و در زبونی مردم كوشا و در وابستگی آنها به دولتهای غرب قدمهای فراخی برداشته‌و در نتیجه نقش نامطلوب خود را در تاریخ معاصر ایران اجرا و میراث ناخوشایندی از خود به یادگار گذاشته اند.

تاریخ معاصر ایران را می توان با شناخت بازیگران آنها بهتر ارزیابی قرار داد و علل و عوامل عقب‌ماندگی ایران را كشف كرد و مورد نقادی و تجربه و تحلیل قرار داد و جدای از نقش اول شاهان در این واپس گرایی، چیزی از نقش این بازیگران در پشت صحنه ها مخفی نماید.اوضاع عمومی سیاسی و اجتماعی تلاشهای اصلاح طلبی، تنزل قدرت سیاسی، خروج و پرخاش مردم، هیچ یك نتوانست تغییر عمده ای در روی حكمرانی بیندازد مگر وزارت یكساله امین الدوله كه جهات مثبت داشت .

فهرست