پایان نامه بررسی اثر استمهال و تقسیط در سقوط یا بقاء

پایان نامه بررسی اثر استمهال و تقسیط در سقوط یا بقاء

چكیده

امروزه در قراردادهایی كه بین دو طرف منعقد و ایجاد می شود ، در مرحله ی اجرا و به منظور رسیدن به هدف و مقصود مورد معامله و همچنین بر اساس اصل لزوم قراردادها ، از طرف قانونگذاری اهرم های خاصی را به عنوان ضمانت  اجرا در جهت رسیدن به مقصود طرفین از قرارداد وضع نموده، كه از جمله این اهرم های فشار پیش بینی حق حبس در هنگام تسلیم عوضین معامله برای طرفین می باشد. موضوع پایان نامه حاضر،‌در خصوص بررسی اثر استمهال و تقسیط بر سقوط یا بقاء حق حبس در عقود معاوضی و نكاح است . حق حبس كه در اصطلاح فقهی و حقوقی به معنای خودداری یك طرف عقد از اجرای تعهد خود تا اقدام طرف دیگر به اجرای تعهد خویش آمده است و یكی از موضوعات و فروعات و آثار تسلیم در قرارداهای معوض منظور شده است. 

مقدمه:

قراردادهایی كه با رعایت شرایط اساسی صحت معاملات تشكیل می شوند ، بین دو طرف و قائم مقام آنها بر اساس مصلحت استواری معاملات و اقتضای اصل لزوم قراردادها الزام آورند و باید به مفاد آنها احترام گذاشته شود و در مقام و مرحله ی اجرا ، طرفین به تعهدات خود همانگونه كه توافق شده پایبند باشند .

در فقه امامیه چهار حالت در نحوه اجرای تعهدات قراردادی لحاظ كرده اند كه عبارتند از :

1-  هر دو طرف قرارداد به اختیار خود اقدام به انجام تعهد نمایند (اجرای اختیاری قراردادی)

2-  هر دو طرف به دلیل خوف از یكدیگر از اجرای قرارداد امتناع می نمایند (حق حبس)

3-  هر دو طرف بدون دلیل از اجرای تعهد خودداری می نمایند (اجبار به اجرای تعهد)

4-  پس از انجام تعهد از سوی یك طرف ، طرف دیگر امتناع از انجام تعهد نماید (اجبار به اجرا تعهد)[1].

بنابراین یكی از شیوه های كه مانع الزام متعهد به اجرای تعهد قراردادی می شود و به عنوان یكی نوع ضمانت اجرا جهت اجرای درست و كامل قرارداد می شود ، و از طرق غیر قضایی جهت اجرای قرارداد تحت عنوان حق حبس می باشد . در فقه و حقوق به انگیزه تعدیل و تنظیم روابط دو سویه و نیز مقرر داشتن نوعی ضمانت اجرا در صورت امتناع یك طرف به اجرای تعهد خویش حق حبس در قراردادهای معوض و در عقد نكاح برای زوجه منظور شده است .

[1]-انصاری، شیخ مرتضی ، مترجم : خوشنویس طاهر ،بی تا، مكاسب، نشر:موسسه انتشارات دارالعلم ، صص 312و313.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

چكیده                                                                                                                                                                          1

مقدمه                                                                                                                                                                          2 

بیان مسئله                                                                                                                                                                  4

پرسش های تحقیق                                                                                                                                                 6

فرضیات تحقیق                                                                                                                                                      7

روش تحقیق                                                                                                                                                            8

پیشینه تحقیق                                                                                                                                                        9 

ضرورت، اهداف و اهمیّت موضوع                                                                     11 

ساماندهی تحقیق                                                                                                                                                                12

فصل اول: كلیات                                                                                                                                     13

مبحث اول: مفهوم استمهال و اقسام آن                                                                                                       13

گفتار اول: مفهوم استمهال                                                                                                                                13

بند اول: معنای لغوی استمهال                                                                                                                        14

بند دوم: معنای اصطلاحی استمهال                                                                                                              14

گفتار دوم: اقسام استمهال                                                                                                                                                16

بند اول: استمهال قضایی                                                                                                                                  16

بند دوم:‌استمهال قانونی                                                                                                                                    16

بند سوم: استمهال قراردادی                                                                                                                            17

مبحث دوم: مفهوم تقسیط و اقسام آن                                                                                                        17

گفتار اول: مفهوم تقسیط                                                                                                                                  17

بند اول: معنای لغوی تقسیط                                                                                                                           17

بند دوم: معنای اصطلاحی تقسیط                                                                                                                 18

گفتار دوم: اقسام تقسیط                                                                                                                                  18

بند اول: تقسیط قضایی                                                                                                                                    18

بند دوم:‌تقسیط قانونی                                                                                                                                      19

بند سوم: تقسیط قراردادی                                                                                                                               19

گفتار سوم: مقایسه بین ماده 277و 652 قانون مدنی                                                                          19

مبحث سوم: مفهوم حق حبس                                                                                                                 21

گفتار اول: تعریف حق حبس                                                                                                                        21

بند اول: معنای لغوی حق حبس                                                                                                             22

بند دوم: معنای اصطلاحی حق حبس                                                                                                   23

1- در فقه شیعه                                                                                                                                          23

2- در حقوق ایران                                                                                                                                     25

گفتار دوم: مفهوم نكاح                                                                                                                              34

بند اول: معنای لغوی نكاح                                                                                                                       34

بند دوم: معنای اصطلاحی نكاح                                                                                                             35

گفتار سوم: مفهوم عقد معوض                                                                                                                 36

بند اول: معنای لغوی عقد معوض                                                                                                                 36

بند دوم: معنای اصطلاحی عقد معوض                                                                                                       37

مبحث چهارم: اوصاف حق حبس و تفاوت جوهری حق حبس در نكاح                                       39

گفتار اول: اوصاف حق حبس                                                                                                                        39

گفتار دوم: تفاوت جوهری حق حبس در نكاح                                                                                       43

مبحث پنجم: مقایسه ی حق حبس با نهادهای مشابه                                                                              46

گفتار اول: حق حبس و حق تقدم                                                                                                                 46

گفتار دوم: حق حبس و حق امتناع از قبض                                                                                              47

گفتار سوم: حق حبس و مقاصه                                                                                                                     48

گفتار چهارم: حق حبس و حق امتناع                                                                                                          49

گفتار پنجم: حق حبس و حق تعلیق                                                                                                            50

گفتار ششم: حق حبس و حق بازداشت                                                                                                      51

فصل دوم: مبانی وشرایط و قلمرو و آثار حق حبس                         52

مبحث اول: مبانی حق حبس                                                                                                                          52

گفتار اول: مبانی فقهی                                                                                                                                      52

بند اول: نظریه مشروط بودن وجوب تسلیم                                                                                              52

بند دوم: نظریه شرط ضمنی قرارداد                                                                                                             53

بند سوم: نظریه عقلایی بودن حق حبس                                                                                                     53

بند چهارم: نظریه تقابضی بودن عقود معوض                                                                                           54

گفتار دوم: مبانی حقوقی                                                                                                                                  55

بند اول: نظریه ی همبستگی میان عوضین                                                                                                  55

بند دوم: نظریه اصل انصاف                                                                                                                            56

بند سوم: نظریه قصد معاوضه                                                                                                                         56

مبحث دوم: شرایط تحقق حق حبس                                                                                                          58

گفتار اول: معاوضی بودن عقد                                                                                                                       58

گفتار دوم: تقابل دو دین                                                                                                                                 59

گفتار سوم: همزمانی وواجب التسلیم بودن                                                                                                                60

گفتار چهارم: حال بودن عقد                                                                                                                          61

گفتار پنجم: حكومت اراده                                                                                                                              62

مبحث سوم: قلمرو اجرای حق حبس                                                                                                          62

گفتار اول: قلمرو حق حبس                                                                                                                          63

گفتار دوم: استثناء بودن حق حبس                                                                                                                               63

گفتار سوم: حق حبس در عقود معوض                                                                                                      65

گفتار چهارم: حق حبس در عقد نكاح                                                                                                        66

گفتار پنجم: حق حبس در شروط                                                                                                                 67

گفتار ششم: حق حبس در منافع و نمائات                                                           68

مبحث چهارم: آثار حق حبس                                                                                                                        69

گفتاراول:فقدان مسئولیت حبس كننده نسبت به خسارات از حبس مورد معامله                            69

گفتار دوم: بقای عقد با تلف بیع پیش از تسلیم                                                                                       70        

گفتارسوم:عدم انحلال قرارداد                                                                                                                           71

گفتار چهارم: امانی بودن ید در زمان اعمال حق حبس                                                                             71

گفتار پنجم: حق حبس و اجبار به ایفای تعهد                                                                                             72

گفتار ششم: هزینه های نگهدار مال محبوس                                                          73

گفتار هفتم : حق تقدم نسبت به مال محبوس                                                                                              73

فصل سوم: مسقطات حق حبس                                                 75

مبحث اول: مسقطات حق حبس                                                                                                                     75

گفتار اول:اثر استمهال و تقسیط درسقوط یا بفاء حق حبس                                                                    75

بند اول: استهال و تقسیط قضایی                                                                                                                     76

بند دوم:استمهال و تقسیط قراردادی                                                                                                               93

1- توافق ضمن عقد                                                                                                                                             95

2-توافق بعد از عقد                                                                                                                                          100

گفتاردوم:اراده صاحب حق                                                                                                                             102

گفتارسوم: تعیین اجل                                                                                                                                        102

بند اول: در ضمن عقد                                                                                                                                      103

بند دوم: پس از عقد                                                                                                                                          103

گفتارچهارم: تسلیم                                                                                                                                            104

بند اول : تسلیم كل مورد تعهد                                                                                                                      104

بند دوم : تسلیم جزء مورد تعهد                                                                                                                   104

گفتار پنجم: تصرف                                                                                                                                           106

گفتار ششم: قوانین خاص                                                                                                                               107

گفتار هفتم: عرف                                                                                                                                               109

مبحث دوم: حق حبس دركنوانسیون بیع بین المللی                                                                                               110

گفتار اول: حق حبس در كنوانسیون                                                                                                             110

بند اول: مفهوم حق حبس                                                                                                                                                110

بند دوم: مبنای حق حبس                                                                                                                               113

بند سوم: شرایط حق حبس                                                                                                                             115

1-وجود عقد بیع صحیح                                                                                                                                115

2-اطلاق عقد                                                                                          115   

3-علم به عدم ایفای تعهدات اساسی از سوی طرف مقابل پس از قرارداد                      116

بند چهارم: قلمرو حق حبس                                                                                                                          117

1-حق حبس در تعهدات قراردادی                                                                 118

الف : در تعهدات اصلی                                                                              118

ب : در تعهدات فرعی                                                                                119

2-حق حبس در تعهدات خارج از قرارداد                                                                     121

بند پنجم: آثار حق حبس                                                                                                                                 122

1-توقف تعهدات قراردادی                                                                          122

2-عدم انحلال قرارداد                                                                                123

3-موقتی بودن حق حبس                                                                                      123

4-هزینه های متعارف نگهداری مال محبوس                                                       123

5-تلف مال محبوس در ایام حبس                                                                  124

6-قابلیت استناد حق حبس در برابر اشخاص ثالث                                                         126

7-حق بازفروشی                                                                                     127

بند ششم: زوال حق حبس                                                                                                                               128

1-ایفای تعهد                                                                                          128

2-پرداخت هزینه های متعارف نگهداری                                                           128   

3-توافق بر خلاف هم زمانی در ایفای تعهدات                                                    128

4- انحلال قرارداد                                                                                    129

گفتار دوم:اثر مهلت و تقسیط در كنوانسیون                                                                                             130

گفتار سوم: مقایسه ی تطبیقی حق حبس در كنوانسیون بیع بین المللی و حقوق ایران                                135

نتیجه گیری و پیشنهادات                                                                                                                                142

منابع و مآخذ                                                                                                                                                       147