مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در كشورهای در حال توسعه

مقاله فقر روستایی و تخریب محیط زیست در كشورهای در حال توسعه

چکیده ای از بخشهایی از متن:

پس از جنگ جهانی دوم با رهایی بسیاری از كشورهای جهان سوم از استعمار و دستیابی آنها به استقلال سیاسی ، فاصله و شكاف اقتصادی بین كشورهای فقیر و غنی بیش از پیش آشكار شد . در پی آن استراتژی رشد اقتصادی در راستای رسیدن به توسعه از طریق انتقال سرمایه ، فن آوری و تجربیات كشورهای توسعه یافته در دهه 1960 اتخاذ گردید . در آن زمان عقیده بر این بود كه رشد اقتصادی موجب افزایش اقتدار كشور شده و توسعه اقتصادی را فراهم می كند . اما پس از یك دهه و در آغاز دهه 1970 میلادی نه تنها رشد اقتصادی مورد انتظار در بسیاری از كشورهای جهان سوم محقق نشد بلكه در برخی كشورها نیز كه رشد اقتصادی مناسب و قابل توجهی داشتند منجر به توسعه نگردید و رشد فزاینده فقر و نابرابری از یك سو و آثار سوء زیست محیطی و بوم شناختی حاصل از رشد اقتصادی از سوی دیگر موجب بالندگی و گسترش تفكرات چند بعدی در مورد توسعه گردید و پایداری توسعه برای اولین بار در دهه 1980 مورد توجه قرار گرفت . بدین معنا كه توسعه بایستی دربرگیرنده بهبود گسترده در تمامی سطوح زندگی جوامع و رفاه همگانی آنها بوده ، سرمایه گذاری در تمامی بخشهای اقتصاد را مدنظر قرارداده و به ابعاد و جوانب زیست محیطی نیز توجه داشته باشد . ( جنیفر.آ. الیوت . 1378.ص 8 )

براین اساس یكی از چالشهای مهم دنیای امروز نابرابری بین كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از یك سو و نابرابری منابع و امكانات در سطوح ملی به ویژه در كشورهای جهان سوم می باشد این مسئله سبب شده است كه فقر روستایی در اینگونه كشورها به عنوان یكی از مسائل حاد و بحرانی جلوه نماید . روستائیان در این كشورها كمترین سهم را از منابع ، سرمایه ها و امكانات ملی دارند و بدین لحاظ فقر روستایی به یك چالش بزرگ توسعه انسانی و نیز یك معضل عمده زیست محیطی بدل شده است . اعتقاد بسیاری از صاحبنظران بر این است كه فقر و به ویژه فقر روستایی كه موضوع مورد بحث ماست ، امكان و توان بهره برداری صحیح و پایدار از منابع محیطی را از بین می برد و از این رو موجب تشدید روند تخریب محیط زیست می گردد .

...

. استفاده از منابع طبیعی برای سوخت   

بسیاری از فقرای روستایی در كشورهای جهان سوم از دسترسی به منابع انرژی نوین محروم هستند و در نتیجه ضمن استفاده از هیزم ، فضولات حیوانی و … علاوه بر محرومیتی كه در این زمینه تحمل می كنند تأثیر به سزایی در تخریب محیط زیست دارند . برای مثال در ناحیه با دولای سریلانكا 97 درصد خانوارهای روستایی با هیزم آشپزی می كنند كه به دلیل تخریب جنگلهای رو به كمیابی است . در مناطق روستایی اتیوپی 17 درصد هزینه خانوارها صرف تهیه انواع سوخت از قبیل هیزم فضولات دامی و … می شود و زنان خانوارهای روستایی به طور مستمر نصف روز را صرف جمع آوری هیزم و فضولات دامی می كنند . كمتر از 5 درصد خانوارها دارای نقدینگی جهت خرید هیزم هسستند و در سال 1985 به طور كلی خانوارهای روستایی قادر به تأمین فقط 42 درصد هیزم موردنیاز سالانه خود بودند . بنابر اطلاعات موجود فقیران مناطق روستایی كشور بوركینافاسو برای جمع آوری هیزم مجبورند روزانه 3 تا 22 كیلومتر راهپیمایی و 3 تا 12 ساعت وقت صرف كنند و این عمل ممكن است یك تا هفت بار در هفته تكرار شود. ( جزایری ، ادریس و همكاران ، 1373 ص 79ـ 78 )

تحقیق دیگری در مورد هند حاكی از آن است كه مصرف چوب سوخت ( هیزم ) در فاصله سالهای 1950 تا 1990 از 150 میلیون تن به 200 میلیون تن افزایش یافته است . همین بررسی نشان می دهد كه وابستگی روستاییان هند به ویژه قشر فقیر به منابع انرژی گیاهی ( اعم از چوب ، كاه كلش و … ) زیاد است . حدود 70 درصد از انرژی بیوماس هند از جنگلها و اراضی بایر ، 20 درصد از كاه و كلش آگروفارستری و اراضی كشاورزی و 10 درصد بقیه از پهن گاو و سایر فضولات حیوانی تأمین ( Karan.Deo.Singh.2001.p3 ) می شود .