ارزیابی شهر مرند

مقدمه
با توجه به نزدیک به نیم قرن سابقه طرح های توسعه شهری و فراز و نشیب هایی که تهیه و اجرای این طرح ها داشته، بازنگری و ارزیابی آن ها ضرورتی اجتناب ناپذیر است. به خصوص دستیابی به روش ها و خط مشی های صحیح در آینده و بهره وری حداکثری از سرمایه گذاری و نیروی انسانی به کار گرفته شده در امر تهیه طرح های مزبور و خاصه وابستگی سرنوشت شهرهای کشور به طرح های توسعه شهری، ضرورت بازنگری و ارزیابی آن ها را دو چندان می نماید. چراکه، کل نظام مداخله در امور شهرها متکی بر طرح های جامع بوده و اجزای نظام یعنی قوانین  و مقررات، تشکیلات و روش ها با این فرض شکل گرفته اند که طرح جامع ابزار قانونی و فنی مداخله در امور شهرهاست. در چنین شرایطی، وجود نارسایی ها در طرح های جامع شهری، کل نظام مداخله در امور شهرها را مختل می کند.
رشد سریع شهر نشینی و رشد کالبدی ناموزون شهرها از چند دهه قبل، سبب شد که مسئولین به فکر چاره افتاده و طرح های توسعه شهری برای شهرهای مختلف تهیه گردد. اکنون که بیش از چهار دهه است که از این تجربیات در ایران می گذرد، باید دانست که میزان تحقق این طرحها تا چه میزان بوده و تا چه حد توانسته است از مشکلات شهرها بکاهد و فضای شهر را سرو سامان بخشد. آگاهی از تجربیات گذشته باعث خواهد شد که اینگونه برنامه ریزی ها در آینده بصورت مفیدتر صورت گیرد و کاستی های آن بر طرف گردد و از طرف دیگر بررسی خلاصه ای از این طرح ها چه در منطقه مورد مطالعه و چه در سطح کلان نگاهی به طرحهای توسعه شهری کشورها ی پیشرفته ما را بر این باور می دارد که در ارائه طرح ها و بطور کلی برنامه ریزی برای شهرهایمان به این نتیجه برسیم که دچار پژمردگی از آثار » پژمردگی برنامه ریزی  « . از آثار منفی برنامه پیشنهادی توسعه است

بیان مسئله
شکل گیری شهر هنگامی رخ می دهد که یک شهر به صورت ارگانیک و خود به خود تحت تأثیر عوامل گوناگون و عموماً ناآگاهانه و تدریجی به وجود آید. در این زمینه عواملی بر یکدیگر اثر می گذارند و برآیند تأثیر این عوامل چه مستقیم و چه غیر مستقیم شکل شهر و ساختار آن را پدید می آورد. این عوامل عبارتند از: عوامل جغرافیایی، اقلیمی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، مذهبی، اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژی و ...امروزه با پیچیده شدن مسائل شهری، افزایش فزاینده جمعیت، تنوع و کثرت نیازها و احتیاجات نمی توان شهرها را به حال خود رها کرد تا خودشان از طریق برآیند عوامل یاد شده در بالا شکل گیرند و به حیاتشان ادامه دهند. از این رو طرح های شهری بنیادی ترین ابزار شکل دهی شهرها براساس نظم و برنامه از پیش اندیشیده شده محسوب  می شوند.
ضرورت تهیه و اجرای طرحهای شهری، مخصوصاً طرحهای جامع، از نیاز محسوس به یک مکانیزم برای ایجاد تعادل در امور ضرورت انضباط فضایی و کالبدی شهرها ناشی می شود. به عبارت دیگر از آنجا که طی سده اخیر، نظامهای بسته و نیمه بسته فضایی و کالبدی در مجتمع های زیستی به دلیل توسعه دانش و فن آوریهای پیچیده صنعتی وارتباطی، شکسته شده اند و مبادلات نقل و انتقالات، سرعتی فوق العاده گرفته اند و جمعیت روزافزون شده است، نیازها و احتیاجات زندگی شهری نیز گسترده تر، متنوع تر، و ضروری تر شده اند. با در نظر داشتن چنین شرایطی است که می گویند رها ساختن شهرها به حال خود، نه ممکن است و نه معقول. زیرا حاکمیت خود انگیختگی مطلق، به ویژه در شهرهای بزرگ، آسیبهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی را )که از اغتشاش کالبدی و فضایی شهر ناشی می شوند(