مقاله معماری گذشته

مقاله معماری گذشته

بخشهایی از متن:

معماری مناطق كویری در عین پاسخگویی به نیازهای انسان و شرایط محیط، جلوه هایی از تجلی كالبد بخشیدن به ارزش ها و باورهای فرهنگی جامعه را نیز به نمایش می گذارد مانند بهره گیری از سلسله مراتب، كه در عین اینكه توجه به درون و بطن را به زیبایی نشان میدهد، با ایجاد قلمروهای مختلف (خصوصی، عمومی، نیمه عمومی و...) محرمیت، خلوت و خصوصیت و امنیت مورد نیاز اهل خانه و حرمت خانواده و تجلی ارتباط انسان و طبیعت و فضای زندگی را در حد اعلایی فراهم می كند.

در معماری سنتی، جایگزینی و استقرار عناصر و اجزاء در رابطه ای هماهنگ و منطقی و تكمیل كننده با سایر اجزا است. این هماهنگی در مقوله تناسب ها،‌اندازه ها ، رابطه انسان و طبیعت و عناصر طبیعی قابل تعریف و شناخت است. در این مناطق با وجود شرایط نامطلوب محیطی (عدم وجود رطوبت مناسب، دمای بهینه و ... ) بهره گرفته شده و هم از مفاهیم و نمادهای معنوی در ایجاد فضاها به زیبایی و زیركی خاصی استفاده شده است كه جنبه سلامت روانی و باورهای دینی را در بطن خویش نهفته دارد. سیستم حیاط مركزی با آب نماها،‌درختان و بازی نور و سایه،‌نمونه هایی از این دقت و توجه به ایجاد شرایط بهینه برای آسایش در این مناطق است.

در معماری كویری به مسئله انرژی، منابع طبیعی و بهره برداری درست از آفتاب، جهت ها، باد و ... (به عنوان منابع پایدار انرژی در مقابل سوخت های فسیلی ناپایدار) توجه خاص شده است تا حدی كه، یكی از ویژگیهای بارز معماری این مناطق می باشد. شاید بتوان گفت دوری از اسراف و بطالت، استفاده از مصالح بومی، انتخاب رنگ و اشكال مناسب،‌توجه به نوع و روش بهره گیری از منابع طبیعی،‌انتخاب منابع انرژی مناسب ، تلفیق جنبه های معنوی و مادی حیات به عنوان بنیاد و حتی مسلط بر فعالیتهای انسان و نتایج حاصله از آنها، احساس مالكیت انسان بر اشیاء و فضاها به عنوان عاملی در جهت حفاظت و بهره برداری بهتر از آنها، توجه به روح جمعی به جای فردگرایی و نمایش، كمال جویی انسان و كمال بخشی به آن و بسیاری ویژگیهای دیگر را میتوان شاخصه های اصلی معماری بومی دانست.

...

خصوصیات اقلیمی مناطق گرم و خشك (فلات مركزی)

در این اقلیم كه بیشتر مناطق نیمه استوایی را شامل میشود بدلیل وزش بادهای مهاجر كه از جنوب غربی و شمال غربی به طرف استوا در حركتند هوا بسیار خشك است این بادها هنگام عبور از قاره های بزرگ بیشتر رطوبت خود را از دست می دهند علاوه بر این در مناطق نیمه استوایی كه جزء مناطق پرفشار هستند هوا به دلیل حركت از قسمت های بالایی اتمسفر به پائین گرم و خشك می شود توجه به خشكی هوا در این مناطق كه با ویژگیهای دیگری همراه است از نظر تأمین آسایش انسان و در نتیجه طراحی ساختمان اهمیت فراوانی دارد. در شكل (4-1) و نمودار (4-1) حوزه های اقلیمی مختلف جهان نشان داده شده و خصوصیات اقلیم گرم و خشك با سایر اقلیم ها مقایسه گردیده است. تابش مستقیم آفتاب در این مناطق شدید است و 700 تا 800 كیلو كالری در هر ساعت در متر مربع (K.Cal/n/m) در سطوح افقی انرژی تولید می كند و با افزایش پرتو منعكس شده از سطوح بایر زمین شدت آن بیشتر می شود آسمان این مناطق در بیشتر مواقع سال بدون ابر است ولی معمولاً بعد از ظهرها در اثر گرم شدن و حركت لایه های هوای نزدیك به زمین مه و طوفان گرد و غبار پدید می آید. رطوبت كم و نبودن ابر در آسمان باعث میشود دامنه‌ی تغییرات دمای هوا در این مناطق بسیار زیاد شود در تابستان تابش آفتاب در طول روز سطح زمین را تا 70 درجه سانتگیراد گرم می كند در حالیكه هنگام شب دمای سطح زمین به سرعت كاهش می یابد و به 15 درجه سانتیگراد یا پایینتر می رسد دمای هوا در روزهای گرم تابستان به 40 تا 50 درجه سانتیگراد و در شب ها به 15 تا 25 درجه‌ی سانتیگراد می رسد در فلات مركزی كه بزرگترین منطقه‌ی ایران است. شكل (4-2) و اطراف آن را ناهمواریهای مرتفعی محصور كرده صرفنظر از حاشیه‌ی متصل به ارتفاعات و برخی حوزه های مستقل داخلی شرایط آب و هوایی گرم و خشك است و از جمله مشخصه های آن زمستان های سخت و سرد و تابستان های گرم و خشك است.

...

مشخصات اقلیمی شهر یزد

آب و هوا

آب و هوای شهر یزد گرم و خشك است. مشخصه این نوع آب و هوا، خشكی شدید، كمی بارندگی و اختلاف درجه حرارت زیاد بین شب و روز و تابستان و زمستان است. از عوامل مؤثر در ایجاد شرایط خشك و كویری در این شهر میتوان به بادهای منطقه ای اصفهان كرمان و قبله اشاره نمود كه اغلب اوقات همراه با گرد و غبار است.

3-5-1- تابش (Radiation)

یزد با توجه به واقع شدن در عرض جغرافیایی 54-31 درجه‌ی شمالی در محدوده‌ی تابش زیاد و خیلی زیاد واقع شده است میزان تابش در این ناحیه بقدری است كه حتی در سردترین مواقع سال تابش خورشید بطور مستقیم غیرقابل تحمل می باشد این امر پتانسیل خوبی جهت بهره برداری از انرژی طبیعی خورشیدی بصورت فعال و غیرفعال فراهم می نماید. در این خصوص جهت گیری ساختمان در رابطه با تابش میتواند نقش مؤثری در حداكثر استفاده از انرژی خورشیدی داشته باشد (نموار 4-2)

با توجه به تابش آفتاب و انرژی حاصل از آن در جهات مختلف میتوان به این ترتیب ارزیابی نمود:

دیوارهای جنوبی : این دیوار بیشترین مقدار تابش آفتاب را در آذر و كمترین مقدار آن را در خردادماه دریافت می كند. این دیوارها از شهریور تا اسفند، تابش آفتاب را از طلوع تا غروب دریافت می كنند. دیوارهای جنوبی در اواسط تابستان از ساعت 9 صبح تا 3 بعدازظهر مورد تابش آفتاب قرار می گیرند. حداكثر تابش بر روی این دیوارها در ظهر صورت می گیرد.

دیوارهای جنوب شرقی و جنوب غربی : این دیوارها در زمستان بیشتر از تابستان مورد تابش قرار می گیرند و در تابستان حداكثر تابش آفتاب در دیوارهای جنوب شرقی بین ساعات 2 تا 3 بعدازظهر می باشد.

دیوارهای شرقی – غربی و شمالی : این دیوارها در زمستان كمتر از تابستان مورد تابش آفتاب قرار می گیرند. دیوارهای شمالی فقط بین ماههای فروردین الی شهریور و در صبح زود و آخرین ساعات بعدازظهر مورد تابش آفتاب قرار می گیرند.

سطوح افقی: سطوح افقی و بامهای مسطح در تابستان بیشترین و در زمستان كمترین مقدار تابش مستقیم آفتاب را دریافت می كنند این مقدار در زمستان حتی از مقدار تابشی كه دیوارهای جنوب شرقی و جنوب غربی در این فصل دریافت می كنند كمتر است و به همین دلیل سقف های مسطح در یزد جوابگوی اقلیم نیست.

سطوح شیب دار: سطوح شیب دار كه جهت شان غربی – شرقی است در تابستان تابش بیشتری را دریافت می كنند تا در زمستان، سطوحی كه شیبشان به طرف جنوب است در زمستان بیشترین مقدار تابش آفتاب را نسبت به سطوح دیگر دریافت می نمایند.