پایان نامه تاثیر آموزش شبیه ساز بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فرماندهی و مدیریت عنوان بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا

در پی شتاب تغییرات و دگرگونیهای محیطی، سازمانها برای بقاء در این عرصه ناگزیر بایستی به سطح بالایی از دانش و اطلاعات دست یابند، علاوه برآن از کارکنان خلاق، دانش مدار با قدرت تصمیم گیری بهره مند باشند. کارکنان توانمندی که با احساس مسئولیت، خلاقیت، ابتکار، اعتماد به نفس و احساس تعلق سازمانی و توانا در کار گروهی با عملکرد خوب بتوانند در افزایش بهره وری سازمان نقش مؤثری ایفا کنند. در سازمان های نظامی با کارکنان پروازی این امر اهمیت ویژه ای دارد. به نحوی که با ظهور شبیه سازهای پروازی تمرکز سازمانهای نظامی و دفاعی دنیا بر بهره گیری از این تکنولوژی در راستای بهبود عملکرد کارکنان و کاستن هزینه های آموزشی و تلفات جانی و مالی متمرکز شده است. این موضوع در میهن ما امری نوظهور است و مستلزم توجه و تحقیق و عملگرایی بیشتری خواهد بود.

این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است. فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص داده شده است. در فصل دوم به منظور انتقال دانش عمومی در مورد متغیرهای پژوهش، ضمن مرور مبانی نظری موضوع تحقیق، چارچوب لازم جهت حمایت از فرضیه های تحقیق عرضه می شود. فصل سوم به روش شناسی تحقیق می پردازد. در فصل چهارم داده های جمع آوری شده از مطالعه میدانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و در آخر فصل پنجم نتایج و پیشنهادهای کاربردی (اجرایی) و پژوهشی در زمینه موضوع مورد بررسی عرضه می گردد.

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

با توجه به اهمیت شبیه سازهای پروازی در سیستم های نظامی که مؤثرترین تکنولوژی آموزشی در جهت ارتقاء نظری و عملی کارکنان تحت آموزش می باشد و با نگرش به کمبود خلبان و صرف هزینه گزاف جهت تربیت و آموزش خلبان، استفاده از شبیه سازها در امر آموزش فوق العاده حیاتی می باشد .این در حالی است که استفاده از شبیه سازهای پروازی در جهان مرسوم گشته و تحقق این امر ضمن داشتن صرفه اقتصادی، به رفع مشکل تنگناهای انرژی هم در آینده کمک می نماید و ضایعات نیروی انسانی و تجهیزاتی را به حداقل ممکن می رساند. ازطرفی درصد موفقیت در عملیات ها ومأموریت های سازمانی در گرو استفاده بهینه از شبیه سازهای پروازی می باشد. امروزه در کشورهایی همانند روسیه، آمریکا و ... که توانایی ساخت وسیله پرنده هم را دارد حداکثر استفاده از شبیه سازهای پروازی و حداقل استفاده از وسیله پرنده بعمل می آید. در کشور ما نیز شبیه سازهای پروازی در این خصوص می توانند نقش به سزایی در آمادگی و ارتقای سطح توانمندی خدمه پروازی داشته باشد. با توجه به موارد مطروحه، جواب دادن به سؤالات تحقیق ساده نیست و ابعاد مختلفی دارد که می بایستی مورد کنکاش و تحقیق قرار گیرد. آموزش یکی از راه های اصولی و منطقی هدایت تلاش های کارکنان و سازمان است و باعث به کارگیری استعداد های نهفته، تقویت قدرت تخیل، به وجود آمدن اعتماد به نفس و حس انعطاف پذیری فکری در کارکنان خواهد شد. حال با توجه به شرایط خاص و ویژه بحث آموزشی در هواپیمایی نیروی انتظامی، ریسک پذیری بالای پرواز در حین آموزش با وسایل اصلی پرنده، صرف هزینه های هنگفت و ... توسعه به کار گیری شبیه سازها در فرایند آموزشی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. نظر به اینکه آموزش عملی با وسایل پرنده ضمن اینکه مخاطراتی رابه همراه دارد، در فضای عملیاتی، استرس زیادی را به فراگیر، استاد ومربی وارد می نماید که این استرس در کارایی واثر بخشی آموزش به طور مستقیم ویا غیر مستقیم تأثیر منفی خواهد گذاشت.

در پروازهای آموزشی هوایی، نشستن وبرخواستن یکی از سرفصل های آموزشی است در صورتی که قبلاً فراگیر با شبیه ساز این عمل را چندین مرتبه انجام داده باشد با اعتماد به نفس بیشتری در پرواز واقعی می تواند این آموزش را فراگیرد وکمترین مخاطره را خواهد داشت، در صورتی که این آموزش با شبیه ساز انجام نشده باشد نگرانی وقوع سانحه یا رویداد به فراگیر واستاد استرس فراوانی را وارد خواهد کرد واحتمال بروز هرگونه سانحه با دغدغه های موجود آموزشی وجود خواهد داشت، آموزش وضعیت های اضطراری و عادی به علت مخاطرات و ریسک پذیری بالای آن، تنها بایستی به وسیله شبیه ساز وضعیت های اضطراری آموزش داده شود واین آموزش ها باید ملکه ذهن گردند تا خلبان در چنین وضعیتی در کمترین زمان وبدون فکر اقدامات لازم را به عمل آورد، در غیر این صورت سانحه ای جبران ناپذیراتفاق خواهد افتاد که موجب تلف شدن سرمایه های ملی (تجهیزات و نیروی انسانی) می-گردد.

با این وجود با توجه به تحریم های اعمال شده توسط استکبار جهانی و محدودیت های منابع مالی دولت، امکان جایگزینی وسایل پرنده موجود، به سختی فراهم می شود. از طرفی به کارگیری وسایل پرنده اصلی در امر آموزش جهت تمرین و افزایش مهارت، موجب فرسودگی و استهلاک زودرس وسایل را فراهم می نماید. چنانچه به کارگیری شبیه سازها در فرآیند آموزشی کارکنان پروازی بسیار حائز اهمیت می باشد. دراین تحقیق به بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر توانمندی کارکنان پروازی پرداخته خواهد شد.با این وجود تدوین طرح و برنامه مشخصی در این خصوص لازم به نظر می رسد. امید است که نتیجه این پژوهش برای استفاده مدیران و مسؤلان در این زمینه مفید واقع شود.

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

شبیه ساز پروازی

شبیه ساز پرواز، سیستمی است که برای تقلید رفتار هواگردها به ویژه هواپیما ساخته می شود. شبیه سازهای پرواز، شبیه بازی های رایانه ای بسیار عظیم می باشند. این وسایل برای تربیت آموزش دادن خلبان ها برای پرواز دادن هواپیماهای جدید و تمرین کردن و کسب مهارت های پروازی در آنها طراحی و ساخته می شوند. تمرین کردن مانورها و تکرار آن روی زمین از آسمان ایمن تر و کم خطرتر می باشد و با شبیه ساز پرواز می توان تجربه واقعی پرواز هواپیما را روی زمین و بدون مصرف سوخت وسایر هزینه ها و خطرات احتمالی یک پرواز حقیقی کسب کرد. با توجه به اینکه در این پژوهش به بررسی آموزش شبیه سازی پروازی می پردازیم، متغیر آموزش در ابعاد این مفهوم نمود پیدا می کند.در این صورت درک درستی از شبیه ساز جهت روشن کردن ابعاد آموزش و طراحی تخصصی پرسشنامه مرتبط ضروری به نظر می رسد.

آموزش شبیه ساز پروازی

آموزش مجموعه ای از فعالیت های پیوسته و دارای تأثیر متقابل است و آموزشگر به کمک فنون آموزش و وسایل دیداری و شنیداری، نتایج خاص از پژوهش و تجربه ها را در قالب برنامه های آموزشی به فراگیران خود انتقال می دهد.

کرک پاتریک مدل جامعی از ارزشیابی آموزشی عرضه کرده است که در فصل دوم به تفصیل بیان شده است. دو سطح اولیه ارزشیابی مدل کرک پاتریک به سنجش آموزش در درون محیط آموزشی می پردازد درحالی که دو سطح پایانی مربوط به عملکرد کارکنان است". در این پژوهش معیارهای عملکردی را بر مبنای توانمندی کارکنان بنا نهادیم. بنابراین جهت سنجش آموزش، از دو سطح اول این مدل استفاده خواهیم کرد.

شکل(1-2) سطوح 4گانه ارزشیابی آموزشی مدل کرک پاتریک (عباسیان، 1385، ص 55).

بنابراین متغیر آموزش در این پژوهش شامل واکنش کارکنان پروازی و یادگیری آنان نسبت به آموزش شبیه ساز پروازی خواهد بود.

توانمندسازی کارکنان

از دیدگاه دفت توانمندسازی یعنی دادن قدرت، آزادی، دانش و مهارت به کارکنان برای تصمیم گیری در کارها به صورت مؤثر.

گنجی و حمزه ای، نگرش کارکنان را یکی از ابعاد توانمندسازی تعیین کرده اند. هم چنین در بعد فردی و ویژگیهای حرفه ای کارکنان، نگرش در کنار دانش و مهارت یکی از ابعاد مهم توانمندسازی کارکنان است. پیتر و همکاران نیز در مدل مفهومی خود دانش و مهارت را از عوامل توانمندسازی معرفی می کنند..

در این پژوهش بر اساس رویکرد شناختی، و بر اساس یافته های پژوهشگران که در این رویکرد ذکر شده است (و به تفصیل در فصل2 بیان شده است)، سه زیر متغیر دانش پروازی، نگرش پروازی و مهارت پروازی را به عنوان ابعاد توانمندسازی کارکنان، انتخاب کرده ایم.

دانش پروازی

دانش به مجموعه اطلاعات سازماندهی شده، راهکار عملی مرتبط با آن، نتایج به کارگیری آن در تصمیمات مختلف و آموزش مرتبط با آن، گفته می شود. دانش زیربنای مهارت، تجربه و تخصص هر فرد است.

دانش به عنوان محرکی مهم در فرایند خلاقیت و نوآوری نقش مهمی را به عنوان یک منبع سازمانی و عامل موفقیت در سازمان ایفا می کند. امروزه دیگر همه گروه های کاری و علمی اذعان دارند که برای اینکه سازمان ها بتوانند در دنیای تجارت و رقابت، حضور مستمر و پایدار داشته باشند، باید حول محور علم و دانش فعالیت کنند. در تعریف عملیاتی دانش پروازی عبارت است از: مجموعه مدیریت کابین (CRM)، فیزیولوژی انسان، قوانین و مقررات هوایی، آلات دقیق و Instrument، آیرودینامیک وسیله پرنده، ناوبری و مسیریابی در پرواز، زبان هوانوردی، قابلیتهای فنی و پروازی وسیله پرنده، آگاهی از توازن یا تعادل وزنی و عملکرد و دانش هواشناسی است که از دانش و هماهنگی فرامین وسایل پرنده جهت هدایت و به پرواز درآوردن آن بحث می کند که در فصل دوم تفصیل شده است.

مهارت پروازی

به مجموعه توانایی های فرد اطلاق می شود و مشتمل بر مهارتهای ادراکی، انسانی و فنی (تخصصی) است. این ابعاد در فصل دوم تفصیل شد. مهارت های پروازی نیز در این پژوهش مشمول مهارتهای فنی و ادراکی است که به طور تخصصی تر می تواند تعریف شود.

در تعریف عملیاتی مهارت پروازی عبارت است از: توانایی استفاده از دانش پروازی در امر هدایت و کنترل یک وسیله پرنده. منظور از مهارت پروازی مهارتهایی شامل مهارت در انجام پرواز نرمال، مهارت در انجام پرواز تاکتیکی، مهارت در انجام پرواز در شرایط متفاوت جوی، مهارت در انجام پرواز ناوبری IFRو شبانه، مهارت در انجام پرواز ناوبری VFR، مهارت در انجام پرواز حالات اضطراری و مهارت در تقویت حس پرواز است که در فصل دوم تفصیل شده است.

نگرش پروازی

نگرش نشان دهنده ی اثر شناختی و عاطفی به جای تجربه ی شخصی از شی ء یا موضوع اجتماعی مورد نگرش و یک تمایل به پاسخ در برابر آن شی است. نگرش در این معنی یک مکانیسم پنهانی است که رفتار را هدایت می کند. نگرش، نظری است که درباره افراد، چیزها یا رویدادها ابراز می گردد و منعکس کننده نوع احساس فرد درباره آن است (رابینز، ترجمه پارسائیان، 1376: 45).

در حوزه تخصصی موضوع نگرش پروازی عبارت است از: ایجاد باور مثبت کارکنان پروازی نسبت به واقعی بودن پرواز با شبیه ساز در تمام حوزه های پروازی و تغییر رویکرد مدیران و فرماندهان عالی رتبه سازمانی به کاهش هزینه های پروازی است. در فصل گذشته مجموعه این عوامل به منظور روشن کردن ابعاد نگرش پروازی با استفاده از تحقیق در کتب تخصصی مرتبط، توزیع فرم و انجام مصاحبه استخراج شد. مؤلفه های باور نسبت به واقعی بودن پرواز با شبیه ساز، تغییر رویکرد سازمانی به کاهش هزینه های پروازی، قضاوت صحیح در پرواز ، علاقه مندی به پرواز و کسب مهارت و دانش بیشتر، اعتماد به نفس در پرواز و تصمیم گیری به موقع در پرواز دربرگیرنده ابعاد تخصصی نگرش پروازی هستند. خلاصه گویه های عملیاتی مشروحه در جدول زیر قابل مشاهده است.